Verbonden Leven

Dinsdag (17/06/2025)
Mt.5,43-48

⁴³    Jullie hebben gehoord dat er gezegd is:
       Je zult wie je nabij is daad-werkelijk liefhebben
       en je vijand haten. [Lev.19,18]
⁴⁴    Ik echter zeg jullie:
       Heb je vijanden daad-werkelijk lief,
       zegen wie jou vervloekt,
       doe goed aan wie jou haat
       en bid voor wie jou vervolgt.
⁴⁵    Dan worden jullie kinderen van de Vader in de hemelen,
       want hij laat zijn zon opgaan over slechten en goeden
       en laat het regenen over integeren en niet-integeren.
⁴⁶     Want als jullie [alleen] liefhebben wie jullie liefheeft,
       wat is dan je verdienste?
       Doen de tollenaars [die hun eigen volk uitbuiten] niet hetzelfde?
⁴⁷    En als jullie alleen je vrienden begroeten [= zegenen met vrede],
       wat doe je dan extra?
       Doen de niet-Joden [die volgens de wet buiten Gods plan vielen] niet hetzelfde?
⁴⁸    Wees dus volkomen integer
       zoals jullie Vader in de hemelen volkomen integer is.

Ook hier weer een toch behoorlijk typisch ‘Christelijk’ gegeven. ’t Is te zeggen: Jezus dééd het – en hoopt dat wij het ook doen. Maar dat laatste is nog maar de vraag! De radicaliteit van het Evangelie valt ons (o.a.) op dit punt behoorlijk zwaar!
Let wel: er staat niet dat onze vijanden onze vrienden moeten worden. ‘Vrienden’ zijn mensen met wie je veel gemeenschappelijk hebt. Maar ‘liefde’, in de volle, christelijke zin van dat woord, gaat niet over ‘een klik hebben met iemand’. Wél gaat het erom ervoor te kíezen de ander – wie dan ook, ook je ‘vijand’ dus – te zien als óók een kind van G-d, en dus naar hen te leren kijken zoals G-d naar hen kijkt.
Dat maakt het er niet makkelijker op! Mensen als wij zijn, blijven wij erg geneigd terug te slaan (zie gisteren, over de vergelding). Christen zijn – of wellicht juister: christen proberen te worden – vraagt juist deze natuurlijke neigingen tegen te gaan, en dat kan enkel als wij daar heel bewust voor kiezen en beetje bij beetje daarin willen groeien.

Maandag (16/06/2025)
Mt.5,38-42

³⁸    “Jullie hebben gehoord dat er gezegd is:
       Een oog voor een oog, een tand voor een tand. [Ex.21,24]
³⁹    Ik echter zeg jullie:
       Bied geen weerstand tegen wie jou kwaad doet,
       maar als iemand jou op je rechterwang slaat,
       keer ook de andere naar hem toe.
⁴⁰    En als iemand je voor het gerecht wil dagen
       en je onderkleding afnemen,
       laat hem ook je bovenkleding.
⁴¹    En als iemand je opeist één mijl met hem mee te gaan,
       ga er twee met hem mee.
⁴²    Geef aan wie jou iets vraagt,
       en keer je niet af van wie iets wil lenen van jou.”

Als er íets nieuw is aan Jezus’ boodschap, dan is het dat hij de vicieuze cirkel van de vergelding doorbreekt. Jezus gaat nooit uit de weg dat kwaad kwaad is, maar hij antwoordt niet met kwaad. In zijn eigen geweldloos verzet is het alsof hij zegt: tot hier en niet verder; in mij mag kwaad en geweld tot stilstand komen.
We kunnen er niet buiten dat in het Oude Testament vergelding wel nog een ruime rol speelt. We mogen dat gerust erkennen, als we tegelijk óók willen erkennen dat het net zo in ons éigen leven nog een grote rol speelt! Tegelijk wordt in dat Oude Testament steeds duidelijker dat ‘geweldloos verzet’ herkenbaar, tot ze helemaal opbloeit in de figuur van ‘de lijdende dienaar’, aan wie Jezus zich ongetwijfeld spiegelde.
Het bijzondere van Jezus is dat hij zich niet alleen spiegelde eraan, maar het ook wáár maakte! Hij dééd geweldloos verzet, in hem stopte daad-werkelijk de vergelding.
Net zoals we moeten (h)erkennen dat wijzelf nog vaak ‘oudtestamentisch’ zijn, moeten we ons ook de vraag durven stellen in welke mate we – hopelijk al een beetje – christen zijn!

Zondag (15/06/2025) – 11de zondag door het Jaar – H. Drievuldigheid
Joh.16,12-15

¹²    Nog veel zou ik jullie willen zeggen,
       maar je bent nu nog niet bij machte ze te dragen.
¹³    Maar wanneer díe [de medestander] komt,
       de Geest van de waarheid,
       zal hij jullie de weg wijzen in alle waarheid.
       Want hij zal niet uit zichzelf spreken,
       maar hij zal uitspreken wat hij hoort
       en jullie verkondigen wat komt.
¹⁴    Hij zal mij eren
       door te verkondigen wat hij van mij hoorde.
¹⁵    Alles wat de Vader heeft, is het mijne.
       Daarom zei ik dat hij zal verkondigen wat hij van mij hoorde.

Hoe het nu precies zit tussen ‘Vader, Zoon en Geest’, is een onderwerp dat hier in deze korte commentaren niet uitgewerkt kan worden. Dat G-d tegelijk één is én verscheiden, is overigens een gegeven dat elke gelovige in zijn leven te ont-dekken heeft – en daar hebben we dus een heel leven voor.
En Jezus geeft ons mee dat we erop mogen vertrouwen dat de Geest ons de weg zal wijzen. De Geest brengt immers beweging, dynamiek, vervoering. Dat hebben we nodig om íets van dat Geheim te proeven. Wijzelf zijn immers eigenlijk niet bij machte het goddelijk geheim te doorgronden, daarvoor zijn wij als mens per definitie te beperkt. En met onze rede alleen komen we er al helemaal niet. Maar wanneer wij ons laten meevoeren door de kracht van de Geest, komen wij in het onvermoede land van G-d.
‘Ons laten leiden’ betekent echter wel dat wij éigen ideeën en voorstellingen moeten loslaten, ook die over G-d! Ons door de Geest laten leiden tot bij G-d, gaat dus niet over ‘leren’, maar over ‘afleren’!

Zaterdag (14/06/2025)
Mt.5,33-37

³³    “Opnieuw, je hebt gehoord dat er gezegd is tot die van het begin:
       Je zult je eed niet breken,
       maar voor de Heer gedane beloften nakomen. [Deut.23,22]
³⁴    Ik echter zeg jullie:
       Zweer helemaal niet!
       Noch bij de hemelen,
       want dat is de troon van God;
³⁵    noch bij de aarde,
       want dat is zijn voetbank;
       noch bij Jeruzalem,
       want dat is de stad van de grote Koning;
³⁶    noch bij je eigen hoofd,
       want je kunt niet één haar wit of zwart maken.
³⁷    Daarentegen moet jullie woord zijn:
       ja is ja, en nee is nee;
       en al wat daar bij komt is uit den boze!”

Behoeft dit Evangelie commentaar? Is het niet duidelijk genoeg? Wat valt er toe te voegen aan “ja is ja, en nee is nee”? “Al wat daar nog bij komt is uit den boze!”
Jezus hoopt dat zijn ‘radicale christenen’ mensen uit één stuk zijn, transparant en betrouwbaar. Uitleg hoeft dit Evangelie dus niet, misschien wel even de tijd om na te gaan hoe het met mij ‘ja’ of ‘nee’ gesteld is …

Vrijdag (13/06/2025)
Mt.5,27-32

²⁷    “Jullie hebben gehoord dat er gezegd is tot die-van-het-begin:
       Je zult geen overspel begaan. [Ex.20,14]
²⁸    Ik echter zeg jullie:
       Ieder die naar een vrouw kijkt om haar te begeren,
       heeft in zijn hart al overspel met haar begaan.
²⁹    Als je oog je ten val brengt:
       ruk het uit en werp het weg!
       Het is beter voor je dat één van je leden verloren gaat
       dan dat heel je lichaam in de gehenna geworpen wordt.
³⁰    En als je hand je ten val brengt:
       hak haar af en werp haar weg!
       Het is beter voor je dat één van je leden verloren gaat
       dan dat heel je lichaam in de gehenna geworpen wordt.
³¹    Er is gezegd:
       Wie zijn vrouw wegzendt
       moet haar een scheidingsakte geven. [Deut.24,1]
³²    Ik echter zeg jullie:
       Ieder die zijn vrouw wegzendt,
       maakt haar tot iemand met wie overspel begaan wordt
       – behalve om reden van hoererij –
       en wie de weggezondene huwt, begaat overspel.”

De Thora was aan het volk Gods gegeven als richtingwijzer voor een harmonieus en levengevend samenleven, samengevat in het bijbelse begrip ‘Sjalom’ – wat veel breder en dieper gaat dan de gebruikelijke vertaling van ‘vrede’. Eén van de pijlers daarvan was – en is uiteraard nog – de wijze van omgaan van mensen met elkaar: hoe geven zij en wij relaties vorm, net ook tot in die heel innige relatie van man en vrouw?
Ook hierin gaat Jezus naar de ‘radix’. Sjalom-relaties gaan niet pas stuk op het moment van (en zelfs niet automatisch vanaf) expliciete, uiterlijke breuk-daden. De echte breuk ontstaat wanneer mensen een ander gaan gebruiken voor eigen begeren en daarmee de ander tot voorwerp maakt.
En dat laatste kan blijkbaar op vele manieren gebeuren. Ook handen en ogen, en dus al onze handelingen en gedachten, kunnen de ander herleiden tot voorwerp. Hoe vroeger, en in zogenaamde details, wij dat (h)erkennen, hoe dieper wij de ommekeer kunnen maken naar Sjalom!